Coraz częściej w Polsce rozważa się zmiany dotyczące form sporządzania testamentów. Szczególne zainteresowanie budzi Prawo dot. audio/wideo-testamentów, które mogłoby ułatwić spadkodawcom przekazanie ostatniej woli. Kancelaria Adwokacka Przemysław Kobel zauważa rosnącą liczbę zapytań w tym zakresie.
Obecnie w polskim systemie prawnym testamenty muszą przyjmować formy pisemne lub notarialne. Mimo to, debata wokół legalizacji elektronicznych form testamentów – w tym nagrań głosowych i wideo – trwa. Istnieją już kraje, które uznały takie testamenty za wiążące. Z kolei w Polsce trwają prace nad zmianami wprowadzającymi omawiane formy ostatniej woli.
Prawo dot. audio i wideo testamentów – czy są wiarygodne?
Zwolennicy nowelizacji twierdzą, że prawo dot. audio i wideo testamentów mogłoby zwiększyć dostępność tego narzędzia. Choćby w sytuacjach nagłych, gdzie forma pisemna może być niewykonalna. Przykładowo, osoba znajdująca się w szpitalu bez dostępu do notariusza mogłaby nagrać swoją wolę na telefonie.
W projekcie nowelizacji Kodeksu cywilnego przewidziano, że testament ustny będzie mógł być także utrwalony audiowizualnie. Oznacza to nagranie obrazu i dźwięku na trwałym nośniku, bez konieczności obecności świadków. Takie nagranie trzeba będzie dostarczyć do sądu w określonym czasie – miesiąc od sporządzenia lub trzy miesiące od śmierci testatora.
Istotnym elementem zmian jest także zaostrzenie przesłanek umożliwiających sporządzenie testamentu ustnego. Będzie on możliwy tylko wtedy, gdy wystąpią nagłe i szczególne okoliczności powodujące obawę rychłej śmierci, a jednocześnie niemożliwe lub nadmiernie utrudnione będzie sporządzenie testamentu w zwykłej formie.
Jednak pojawiają się także głosy sceptyczne. Kancelaria Adwokacka Przemysław Kobel podkreśla ryzyko manipulacji nagraniami oraz trudności w weryfikacji autentyczności. Ponadto, bez odpowiednich zabezpieczeń technicznych mogłoby dojść do podważenia testamentu przez spadkobierców.
Kancelaria Adwokacka Przemysław Kobel o potrzebie regulacji
W opinii Kancelarii Adwokackiej Przemysław Kobel, wprowadzenie prawa dot. audio i wideo testamentów wymaga starannie opracowanych przepisów. Należy jednoznacznie określić wymogi techniczne oraz sytuacje, w których forma elektroniczna będzie dopuszczalna i niepodważalna.
Projekt przewiduje także skrócenie terminów na spisanie lub stwierdzenie treści testamentów ustnych. Nowe przepisy miałyby ograniczyć czas do jednego miesiąca od sporządzenia i trzech miesięcy po śmierci. Zmiana ta ma na celu zachowanie jak największej dokładności przekazu ostatniej woli.
Dobrze skonstruowane regulacje prawne mogłyby zminimalizować ryzyko nadużyć. Co więcej, mogłyby zwiększyć bezpieczeństwo osób starszych oraz tych, które nie są w stanie sporządzić testamentu w klasycznej formie. Dlatego postulaty zmian powinny być poprzedzone szerokimi konsultacjami społecznymi.
Pozostałe zmiany w prawie spadkowym
Projekt nowelizacji przewiduje również likwidację instytucji testamentu podróżnego, która uznawana jest za niepraktyczną i przestarzałą. Z kolei forma testamentu wojskowego zostanie utrzymana, ale rozszerzona na nowe grupy osób i sytuacje zagrożenia życia.
Wprowadzone zostaną także przepisy pozwalające sądom uchylać z urzędu powtórne postanowienia spadkowe, wydane z naruszeniem zasady powagi rzeczy osądzonej. To rozwiązanie ma zapobiec chaosowi w obrocie prawnym.
Dodatkowo rozszerzono katalog osób, które nie będą mogły być świadkami testamentu, np. osoby pozostające w związku nieformalnym z beneficjentem. Wszystko po to, aby zapewnić większą bezstronność i ochronę interesów testatora.
Podsumowanie – przyszłość testamentów w erze cyfrowej
Choć obecnie prawo dot. audio/wideo-testamentów nie przewiduje ich wiążącego charakteru, temat ten zyskuje na znaczeniu. Dzięki opiniom prawników, możliwe jest prowadzenie merytorycznej dyskusji o zmianach w prawie spadkowym.
Z pewnością rozwój technologii będzie sprzyjał dalszym rozważaniom w tym zakresie. Ważne jest jednak, aby każdy krok legislacyjny był przemyślany i służył ochronie ostatniej woli testatora. Jeżeli potrzebujesz pomocy prawnej z dziedziny prawa rodzinnego czy spadkowego, Kancelaria Adwokacka Przemysław Kobel zaprasza do kontaktu.
Opis planowanych zmian ustawie o prawie cywilnym dot. testamentów ustnych.
